Kalenberg

Kalenberg ligt in de gemeente Steenwijkerland en is een klein dorp dat door veel toeristen wordt bezocht. Het plaatsje, waar nu veel ‘mensen van buiten’ wonen, ligt in het Nationaal Park De Weerribben-Wieden. Dwars door Kalenberg loopt de Kalenbergergracht, een waterweg die vroeger onderdeel was van een drukke scheepvaartroute tussen Zwartsluis en Friesland. Vanouds is Kalenberg een vaardorp dat alleen per boot bereikbaar is. Nu kun je slechts een deel van het dorp per auto of fiets bereiken. Kalenberg is niet aangesloten op het ov.

In 1313 is Kalenberg onder de naam ‘Calumburg’ gesticht, vermoedelijk door vluchtelingen uit een gelijknamig buurtschap nabij het Drentse Hoogeveen. De dorpsstichters hadden zich bevrijd van een horig en slaafs bestaan en betitelden hun nieuwe thuishaven dan ook als ‘een vrijstaat in het onherbergzame gebied’. Kalenberg is altijd klein gebleven: halverwege de negentiende eeuw telde het dorp ongeveer 270 inwoners. Tijdens de grote overstroming van 1825 bleef Kalenberg als een van de weinige dorpen in de omgeving gespaard.

In het begin leefden de Kalenbergers vooral van turfwinning, die op grote schaal plaatsvond in de gehele regio. Later nam het belang van de visserij, veehouderij en rietteelt toe. Volgens kenners is de kwaliteit van het riet dat hier gesneden wordt bijzonder hoog. Het riet is uitermate geschikt voor het dekken van rietdaken en windmolens.

Door de fraaie ligging van het dorp is de vrijetijdseconomie in Kalenberg een belangrijke bron van inkomsten. Toeristen en recreanten huren bootjes, genieten al varend van de natuur en doen buurdorpen aan die eveneens aan het water liggen. Ook is het mogelijk om langs eendenkooien te varen, zoals de Kloosterkooi. De grootste eendenkooi van Europa, de Kooi van Pen, is echter niet te bezoeken. In Kalenberg staan nog enkele typisch Noord-Nederlandse watermolens: een tjasker (Tsjasker Kalenberg) en spinnenkopmolen (De Wicher).