Vasse, Mander, Hezingen e.o.

Vasse is een kerkdorp in de gemeente Tubbergen met een hechte gemeenschap. Het dorp profileert zichzelf als de ‘parel van Twente’. Omringd door essen, houtwallen, bos en heide is het dorp landschappelijk gezien inderdaad een toonbeeld van ‘Twente uit de toeristenfolders’. Het Dal van de Mosbeek en het Springendal rondom Vasse zijn natuurgebieden met bijzondere bodemkenmerken, flora en fauna. Zo komen in het Dal van de Mosbeek vliegende herten voor, terwijl er in het Springendal op drie plekken bronwater ontspringt.

Bij Vasse horen ook de buurtschappen Hezingen en Mander. Het gebied rond Mander was oorspronkelijk eigendom van de Enschedese textielfabrikant Jannink. In 1929 startte hij daar een landbouwkundig experiment: hij liet twee cirkelvormige akkers aanleggen in de hoop daarmee efficiënter te kunnen ploegen. Vanuit de lucht zien ze eruit als graancirkels. Nu vormen de twee objecten samen het grootste landschapskunstwerk van ons land.

Vasse is een van de oudste bewoonde gebieden van Nederland. Rondom het dorp zijn daarvoor tal van aanwijzingen te vinden: er liggen verschillende grafvelden uit de oertijd. Het Vasser Grafveld bestaat bijvoorbeeld uit twintig grafheuvels die afkomstig zijn uit de periode tussen 4000 en 2500 voor Christus. In deze contreien zijn belangwekkende archeologische vondsten gedaan, zoals vuistbijlen van Neanderthalers en ‘de man van Mander’, een bodemsilhouet uit de overgangsperiode van de Steen- naar de Bronstijd.

Binnen Twente staat Vasse bekend om de Molens van Bels en Frans. Beide watermolens zijn populaire rustpunten bij recreanten en toeristen die in het gebied wandelen of fietsen. Landelijke bekendheid kreeg Vasse in de jaren 1970 door een milieuschandaal. Vlakbij het dorp deed een zandafgraving jarenlang dienst als open dumpplaats voor chemisch afval. De bevolking doopte deze plek De Teerkuil. Tussen 2010 en 2013 is De Teerkuil gesaneerd door er een afdichtingslaag aan te brengen. De constructie wordt nog altijd intensief gemonitord.